इंटरनेट बँकिंग फसवणुकीपासून सावध रहा; सायबर सेलचे पोलिस उपमहासंचालक संजय शिंत्रे यांचे आवाहन
रवि निषाद / मुंबई
मुंबई – इंटरनेट बँकिंग फसवणुकीच्या वाढत्या घटनांच्या पार्श्वभूमीवर नागरिकांनी अत्यंत सतर्क राहण्याचे आवाहन महाराष्ट्र राज्य सायबर सेलचे पोलिस उपमहासंचालक संजय शिंत्रे (भापोसे) यांनी केले आहे. त्यांनी सांगितले की, फिशिंग लिंक, बनावट ईमेल, मालवेअर अ‍ॅप्स आणि खोट्या ग्राहकसेवा कॉलच्या माध्यमातून फसवणूक करणारे नागरिकांची गोपनीय बँक माहिती चोरत असून, त्यांच्या खात्यातून अनधिकृत व्यवहार केले जात आहेत.
श्री. शिंत्रे यांनी स्पष्ट केले की, फिशिंगमध्ये बँकेसारखे दिसणारे बनावट ईमेल किंवा एसएमएस पाठवले जातात, जे ग्राहकांना बनावट लॉगिन पृष्ठांवर नेतात. या पृष्ठांवर वापरकर्त्यांची आयडी, पासवर्ड, OTP वगैरे माहिती टाकल्यानंतर ती थेट फसवणूक करणाऱ्यांच्या हाती जाते. काही मालवेअर अ‍ॅप्स किंवा अटॅचमेंट डाउनलोड केल्यावर मोबाईल किंवा संगणकावरून टाइप केलेली माहिती आपोआप चोरली जाते.
फसवणूक करणारे “तुमचे खाते बंद झाले आहे” किंवा “संशयास्पद व्यवहार झाला आहे” अशा प्रकारच्या भीतीदायक संदेशांद्वारे ग्राहकांना घाबरवतात आणि तत्काळ लिंक क्लिक करण्यास प्रवृत्त करतात. काही प्रकरणांत ते स्वतःला बँक किंवा आरबीआय अधिकारी म्हणून भासवतात, तर कधी “टेक सपोर्ट”च्या नावाखाली रिमोट अ‍ॅक्सेस अ‍ॅप्स इंस्टॉल करण्यास सांगतात.
श्री. शिंत्रे यांच्या म्हणण्यानुसार, बँकेशी संबंधित नसलेल्या किंवा संशयास्पद लिंकवर क्लिक करू नका, आणि बँकेकडून अधिकृत सूचना नसल्यास कोणतेही रिमोट अ‍ॅक्सेस अ‍ॅप इंस्टॉल करू नये. अनोळखी क्रमांकावरून आलेले कॉल, HTTPS नसलेली वेबसाइट आणि अति तातडीची व्यवहार विनंती हे सायबर फसवणुकीचे मोठे संकेत आहेत.
नागरिकांनी OTP, PIN किंवा पासवर्ड कोणाशीही शेअर करू नये, बँक पोर्टलमध्ये लॉगिन करण्यापूर्वी URL तपासावे, अँटीव्हायरससह उपकरण अद्ययावत ठेवावे आणि फक्त अधिकृत स्त्रोतांमधूनच अ‍ॅप्स इंस्टॉल करावीत, असेही त्यांनी आवर्जून सांगितले.
फसवणूक टाळण्यासाठी आरबीआयने बहुपद प्रमाणीकरण (multi-factor authentication) अनिवार्य केले असून, बँका एआय-आधारित सुरक्षा प्रणालींचा वापर करत आहेत. तसेच नागरिकांमध्ये सायबर जनजागृती वाढवण्यासाठी डिजिटल साक्षरता मोहिमा राबवण्यात येत आहेत.
फसवणुकीचा संशय आल्यास त्वरित सायबर हेल्पलाइन क्रमांक 1930 (२४x७ उपलब्ध) वर कॉल करावा किंवा https://cybercrime.gov.in या वेबसाइटवर ऑनलाईन तक्रार दाखल करावी, असे आवाहन संजय शिंत्रे यांनी केले आहे. तसेच आपल्या बँकेला तत्काळ माहिती देऊन पुढील व्यवहार रोखावेत, असेही त्यांनी नागरिकांना आवाहन केले.